Talenbewust lesgeven: Hoe het Deltion College praktijkonderwijs en taalontwikkeling verbindt

“Een belangrijke verschuiving is dat taalonderwijs steeds meer als een gezamenlijke verantwoordelijkheid wordt gezien”

Voor mbo-studenten is een goede beheersing van het Nederlands essentieel voor het succesvol doorlopen van hun opleiding en een goede start op de arbeidsmarkt. Toch blijft de taalontwikkeling van (meertalige) mbo-studenten vaak achter. Mbo-docenten proberen de taalontwikkeling van studenten te ondersteunen, maar zijn hiertoe vaak onvoldoende uitgerust. 1801 jeugd & onderwijsadvies ondersteunt het entreeteam van het Deltion College in Zwolle om talenbewust lesgeven duurzaam in te bedden in de beroepsgerichte vakken en het curriculum.

“Onze docenten zijn pedagogisch supersterk en willen graag didactisch sterker les gaan geven”, zegt Alineke van Bemmel, onderwijskundig leider bij het Deltion College. “Voor een mbo-entreeopleiding hebben studenten geen diploma nodig van een vooropleiding. Ook worden er geen taaleisen gesteld. De instroom is hierdoor zeer divers; van meertalige studenten – circa 80 procent – tot uitvallers van hogere mbo-niveaus en studenten van vmbo/praktijkonderwijs. Het taalniveau van deze groep is hierdoor ook heel verschillend, maar vaak laag: A1 niveau.”

Taalkloof dichten

“Dat vraagt iets van docenten”, weet Caroline van Popering, onderwijsadviseur taal/meertaligheid bij 1801. “Met name van docenten van beroepsgerichte vakken – automonteurs, koks en verpleegkundigen – die ook Nederlands geven, terwijl ze daar eigenlijk niet voor zijn opgeleid. We zien regelmatig dat zij enorm hun best doen, maar de didactische kennis en structuur missen om taalonderwijs effectief te integreren in hun praktijklessen. En dat gaat helaas ten koste van de taalontwikkeling van studenten.”

Op het Deltion College kunnen ze hierover meepraten. Alineke: “Taal kan een belemmering vormen voor studenten om het vak te leren of te landen op hun stageplek. Tegelijkertijd hebben we als team de ambitie om onze studenten verder te brengen, betekenisvol te laten leren en goed te laten doorstromen naar niveau 2 of passend werk.”

Gezamenlijk kader

Om antwoord te krijgen op de vraag ‘Doen we het wel goed?’ zetten de mbo-docenten van team entree de deuren van hun leslokalen open voor 1801. “Tijdens flitsbezoeken hebben we geobserveerd wat er gebeurt aan interactie, welke vormen van taalsteun we zien, en wat er al goed gaat”, vertelt Anne-Marie Eskes-Van As, onderwijsadviseur bij 1801. “Het viel ons op dat de docenten een groot hart hebben voor hun studenten. Ze zijn enorm betrokken en willen studenten graag ondersteunen bij hun taalontwikkeling, maar weten niet altijd hoe. We zagen veel goede dingen, maar iedereen was bezig het wiel opnieuw uit te vinden; een gemeenschappelijk kader ontbrak. Net als actuele kennis over hoe je meertalige studenten maximaal aanhaakt. Zo gingen veel docenten nog uit van het principe dat er tijdens de les alleen Nederlands gesproken mocht worden, terwijl recente inzichten laten zien dat de thuistaal juist ondersteunend kan zijn bij het leren van het Nederlands.”

Eyeopener

1801 ontwikkelde een maatwerktraject van drie sessies, bedoeld om taalonderwijs effectief en doelgericht te integreren in het praktijkonderwijs. “Tijdens de eerste bijeenkomst hebben we onze bevindingen van de flitsbezoeken teruggekoppeld en uitgelegd hoe taalontwikkeling verloopt bij eentalige en meertalige studenten. Ook hebben we besproken hoe je thuistalen en culturen positief kunt waarderen en benutten tijdens praktijklessen”, zegt Caroline. “De docenten gingen de volgende dag in hun lessen gelijk met onze tips en adviezen aan de slag en konden al tijdens de tweede sessie succeservaringen met elkaar delen. Dat was heel leuk.” Anne-Marie vult aan: “Het was ook mooi om te zien hoe snel het team afspraken wist te maken om talenbewust lesgeven duurzaam in te bedden in het curriculum.”

De docenten vonden het fijn om te horen dat ze onbewust al heel veel goed deden. “Dat geeft vertrouwen”, zegt Alineke. “Het waren inspirerende sessies, waarin Caroline en Anne-Marie veel concrete werkvormen en tips met ons deelden. Dat stimuleert ons om door te gaan. Maar de grootste eyeopener en die met de meeste impact was dat een taal leren nu eenmaal veel tijd kost. Dat heeft ons aan het denken gezet over hoe we een realistische ambitie kunnen creëren.”

Samen verantwoordelijk

Hoewel het traject nog loopt, is er al veel bereikt. “De docenten realiseren zich beter wat hun studenten nodig hebben”, zegt Caroline. “Ze zijn zich ook meer bewust van wat ze zelf al goed doen en waar ze nog in kunnen groeien. Het is mooi om te zien hoe de docenten openstaan voor nieuwe inzichten. En de winst is natuurlijk groter dan alleen betere taalresultaten: door kwalitatief goed onderwijs vergroot je tevens de kansengelijkheid.”

Anne-Marie prijst de inzet van het hele team: “Een belangrijke verschuiving is dat taalonderwijs steeds meer als een gezamenlijke verantwoordelijkheid wordt gezien. Het is niet langer alleen de taak van de docent Nederlands, maar wordt geïntegreerd in alle vakken. Dit werkt motiverend voor de studenten, omdat ze de taal direct kunnen toepassen in hun eigen vakgebied.”

Alineke is trots op de gedrevenheid van de docenten om tegemoet te willen komen aan de leervraag van hun studenten. Voor andere mbo-scholen die met hetzelfde probleem worstelen heeft ze een tip: “Zoek expertise op. Er gebeurt heel veel op dit thema, waardoor je écht tot verbetering kunt komen.”

Aan de slag met talenbewust beroepsonderwijs

Wil jij ook aan de slag met talenbewust beroepsonderwijs? De onderwijsadviseurs van 1801 jeugd & onderwijsadvies staan voor je klaar met ondersteuning op maat. Kijk voor meer informatie op onze website en/of neem contact op met Anne-Marie Eskes via a.eskes@1801.nl of 088 1801 744, of Caroline van Popering via c.vanpopering@1801.nl of 088 1801 439.

5 vuistregels

Het boek Taalbewust beroepsonderwijs, vijf vuistregels voor een effectieve didactiek van Tiba Bolle en Inge van Meelis is een aanrader wanneer je talenbewust onderwijs wilt inzetten op jouw school. Het boek biedt praktische handvatten om als team mee aan de slag te gaan:

• Werk doelgericht aan taal en vak
• Zorg voor leerzaam taalaanbod
• Werk aan woordenschat
• Stimuleer toepassing en interactie
• Geef feedback

Wil je weten hoe het Deltion College en 1801 nog meer samenwerken aan het structureel verbeteren van het middelbaar beroepsonderwijs? Lees dan ook het artikel Zo ontwikkelt Deltion College in Zwolle modulair onderwijs.

Wil je meer weten over verbeterde basisvaardigheden voor jouw school?

Vraag eens een vrijblijvend adviesgesprek aan. De specialisten van 1801 staan voor je klaar.