Kansenongelijkheid begint bij de oorsprong: op school

Ismail Simsek, regiomanager bij 1801, heeft een persoonlijke missie die diepgeworteld is in zijn eigen ervaring: kansenongelijkheid bestrijden en streven naar meer inclusiviteit en diversiteit. Deze gedrevenheid komt voort uit zijn levensverhaal. Als kind van een Turkse gastarbeider kreeg Ismail op de basisschool een te laag schooladvies. “Dat doet nog steeds iets met me.”
Ismails vader was eind twintig toen hij naar Nederland vertrok; een onbekend land met een vreemde taal. “Hij had geen idee wat hem als gastarbeider te wachten stond, maar was vastbesloten om zijn gezin een betere toekomst te geven”, vertelt Ismail. “Op 30 juni 1976 – precies op mijn 7^de verjaardag – kwam hij ons in Turkije ophalen in het kader van gezinshereniging. Zo jong als ik was, besefte ik: dit is groot. Tot op de dag van vandaag ben ik mijn vader dankbaar voor deze kans, waardoor mijn broer en ik konden studeren en in het leven staan waar we nu staan.”

Schooladvies met impact

Ismail ging Bestuurswetenschappen studeren en vervulde daarna diverse management- en bestuursfuncties. Toch is hij zich ervan bewust dat het ook de verkeerde kant met hem op had kunnen gaan. “Mijn twee jaar oudere broer, inmiddels gepromoveerd internist-endocrinoloog, was een wonderkind. Hij behaalde de hoogste Cito-score ooit op onze basisschool, maar kreeg desondanks mavo-advies. Ik scoorde ook goed, maar kreeg lbo-advies. Pas nadat mijn broer met de schooldirecteur was gaan praten – onze ouders spraken geen Nederlands – mocht ik naar de mavo.”

“Deze ervaring gaf me het gevoel dat ik vanwege mijn afkomst op 3-0 achterstand sta”

Via omwegen – havo, vwo, gymnasium – wisten de broers Simsek de schade in te lopen. Ismail: “We zijn uiteindelijk allebei op de universiteit terechtgekomen, waar mijn broer cum laude afstudeerde in twee studies en daarna promoveerde. Je kunt dus zeggen: eind goed al goed. Op het moment zelf realiseerde ik me niet wat de impact van de lage verwachtingen was, maar achteraf raakte en achtervolgde het me. Deze ervaring gaf me het gevoel dat wie geboren wordt als een dubbeltje, nooit een kwartje zal worden. Dat ik vanwege mijn afkomst op 3-0 achterstand sta. Het is een gevoel dat ik nog steeds met me meedraag.”

Uitvallen of bewijsdrang

Ismail en zijn broer staan stevig in hun schoenen en kunnen het gebeurde in perspectief plaatsen. Maar dat lukt niet iedereen, weet Ismail. “Niet erkend of onderschat worden doet mentaal iets met je. Er zijn genoeg voorbeelden van jongeren die afglijden en uitvallen. Bij mij resulteerde het in een continue drang om me te bewijzen. Ik ging harder werken dan anderen, wilde gezien worden, presteren, uitblinken. Het leverde me een succesvolle carrière op. Maar wanneer iets niet lukt – je kunt soms ook te veel doen –, hoor ik altijd weer dat knagende stemmetje: ‘Zie je nou wel, ze hadden gelijk’.”

“In het onderwijs worden de eerste ongelijke kansen gecreëerd die een leven lang kunnen doorwerken”

Kansenongelijkheid is volgens Ismail diepgeworteld in onze samenleving. “Het maakt echt uit of je wieg in Wassenaar of in een achterstandswijk staat, wie je ouders zijn en wat je sociaaleconomische en culturele afkomst is. Kansenongelijkheid hangt af van de omstandigheden en is daarmee geen keuze. Het zit in mensen en systemen. Er zijn heel veel elementen in onze samenleving die mensen op een achterstand zet, te beginnen met de oorsprong: kansenongelijkheid begint op school. Hier worden de eerste ongelijke kansen gecreëerd die een leven lang kunnen doorwerken. Als we werkelijk verandering willen, moeten we daar beginnen.”

Vastgeroeste patronen doorbreken

Het goede nieuws is volgens Ismail dat het bewustzijn groeit dat niet iedereen in Nederland dezelfde kansen heeft. “Mensen die niet aan den lijve hebben ervaren wat het is om arm of ‘anders’ te zijn, gediscrimineerd of achtergesteld te worden, willen het probleem nog weleens bagatelliseren. Gelukkig is er de laatste jaren meer aandacht voor kansengelijkheid, diversiteit en inclusie.”

“Je moet als school in kansengelijkheid geloven om het te laten slagen”

De weg naar verandering begint met bewustwording, maar dat is volgens Ismail niet genoeg. “Om vastgeroeste patronen te doorbreken moet kansengelijkheid in elk systeem en in ieders dna zitten. Het moet altijd in je gedachten zijn, in de manier waarop je als persoon en organisatie denkt en keuzes maakt. Kansengelijkheid vraagt om een bredere kijk op mensen en anders durven denken en doen. Op scholen moet kansengelijkheid niet slechts ‘een programmaatje’ zijn, maar duurzaam, integraal beleid. Neem het serieus. Je moet in kansengelijkheid geloven om het te laten slagen.”

Vooruitgang dankzij verschillen

Kansengelijkheid gaat volgens Ismail over meer dan rechtvaardigheid. “Verschillen tussen mensen mogen er zijn, móéten er zijn. Verschil is de kracht van vooruitgang. Het stelt ons in staat om het maximale uit onszelf, organisaties en de samenleving te halen. Kijk maar naar de wetenschap. Anders denken, discussies en tegengeluiden leiden tot innovatie en verbetering. Dat is in het onderwijs niet anders.”

“Iedere leerling en medewerker voelt dat hij of zij er mag zijn en ertoe doet”

Voor veel scholen betekent dit een cultuurverandering. “Die kosten tijd en veel geduld”, beseft Ismail. “Maar als het lukt is de impact enorm: iedere leerling en medewerker voelt dat hij of zij er mag zijn en ertoe doet. Ieder mens wil van belang zijn, gezien en erkend worden. Als dat gebeurt, zijn de mogelijkheden grenzeloos: dan ga je vliegen!”

Wil je op jouw school de kansengelijkheid verbeteren, maar weet je niet waar te beginnen? Bekijk dan hier de poster met alle 1801-dienstverlening op het gebied van kansengelijkheid en ga aan de slag!